هنوز تاریخچه‌ای دقیق از اینکه شیرینی چه زمانی وارد ایران شده‌است نداریم. گمانه زنی‌ها نشان دهنده آن است که اکثر شیرینی‌ها پس از انقلاب روسیه وارد کشور شده‌ند. اما داستان شیرینی در ایران با توجه به نوع معیشت مردم در دوره‌های گذشته جالب و گفتنی است. برای اشاره به سابقه و پیشینه قنادی‌ها در ایران، در ابتدا باید به اصل نام قنادی پرداخت. همان طور که از اسم قنادی مشخص بود، قنادی‌ها، دکان هایی بودند که در آنجا به عرضه قند، نقل و نبات می‌پرداختند.

در واقع شیرینی، دومین محصول این دکان ها بود. قندهای داخلی که از شکر جوشانده شده به دست می آمد و به نام قند شهری معروف بود، نزد مردم نسبت به قندهای خارجی چون روسیه و بلژیک، وجهه مناسبی نداشت چرا که قندهای بلژیکی نرم و خوش طعم، قندهای روسی سفت و محکم اما قندهای شهری ایرانی بدون طعم بودند.

شیرینی‌های رایج در دوران قدیم در ایران

شیرینی‌هایی که در دوران گذشته مورد تمایل ایرانیان بود شامل مسقطی، راحت الحلقوم، نان های ولایتی، نان برنجی، نان نخودچی، نان بادامی، حاجی بادام، پنجره‌ای، زبان بره، شکری، پادرازی و نان‌های مربایی است. از دیگر شیرینی های محبوب می‌توان به گز،حلوا ارده، حلوا نیم شکر، حلوا شکر پنیر اشاره کرد.

بی شک در هر فرهنگی از این سرزمین می‌توانیم انواع شیرینی‌ها را جستجو کنیم که بسیاری از آنها از یاد رفته اند. نکته جالب نوع پخت است که در دهه های گذشته که هنوز خبری از گازوییل و نفت نبود، قناد بر روی تلی از هیزم شیرینی می پخت آن هم با ظرافت وصف ناشدنی. در واقع هنر شیرینی سازی همچون دیگر کشورهای جهان، از قدیم الایام با پخت انواع شیرینی سنتی در میان خانواده‌های ایرانی در شهرهای مختلف متداول بوده است: نان برنجی کرمانشاه، گز اصفهان و خوانسار، سوهان قم، باقلوا، نخودچی و نان برنجی قزوین، مسقطی و نان برنجی شیراز، قطات و پشم یزد، شیرینی لطیفه نکا، اریس و قرابیه بادامی تبریز و کلمبه کرمان و .. با مواد اولیه یافت شده و در دسترس در آن زمان تهیه و پخت می شده‌است از جمله دانه‌های روغنی، پسته، بادام، فندق، گردو و هم چنین مواد لبنی چون کره و خامه، و یافته‌های مواد قندی مانند شیره خرما و انگور و توت، و عرق گیری سنتی از گل ها و نباتات مانند : گلاب،عرق بیدمشک،عرق نعناع و ....

صنعت شیرینی چنان با فرهنگ ایرانی آمیخته شده که شاعران ایرانی مانند مولانا،سعدی و حافظ در سده های 2 الی 7، و حتی شاعران معاصر، هرکدام به نوعی از شیرینی‌ها، نقل و نبات و شاخه نبات و حلوا در تعابیر اشعار خود استفاده کرده اند. تنوع شیرینی سنتی در ایران بسیار زیاد است. برخی از شیرینی‌های سنتی تنها مختص به ایران است و در کشورهای دیگر ساخته نمی شود، مانند : زولبیا و بامیه، قطاب، سوهان، خاتون پنجره، گز، مسقطی، نان نخودچی و برنجی، راحت الحلقوم، انواع باقلوا و نقل و ..

منبع : مجله نگاه هستی